Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven - 05/08/19

Op 5 augustus 1962 werd Marilyn Monroe dood in haar huis aangetroffen door haar huishoudster. Er is waarschijnlijk geen vrouw in de geschiedenis van wie zoveel biografieën zijn verschenen. Nog steeds is zij een icoon: als je haar naam intikt in het zoekbalkje van bol.com komen er 1384 resultaten tevoorschijn, waarvan 301 boeken. Maar wat zijn de boeken die er echt toe doen? Wat zijn de 3 beste Marilyn Monroe-biografieën?

In de rubriek ‘alle artikelen’ verschijnt het eerste boek pas als elfde in de lijst. Daarvóór leverde het onder meer een Marilyn Monroe-poster, een Marilyn Monroe-lippenstift, een Marilyn Monroe-jurkje, een Marilyn Monroe-zonnebril, een Marilyn Monroe-dvd-box en een Marilyn Monroe-spiegellijst op. Maar ook keukenschorten, pruiken, kussens, (pas)poppen, kalenders, laptop- en smartphonehoezen, handtassen, posters, en wat voor merchandizing allemaal nog meer, worden volop verhandeld.
En dat meer dan een halve eeuw nadat zij in de bioscopen triomfen vierde. Plus de dvd’s met haar speelfilms of met documentaires over haar, de cd’s (ze was ook zangeres, met hits als Diamonds are a girl’s best friend), en dus al die boeken.

NAAKTFOTO’S

Ik lees titels als Marilyn’s geheime levens, My story, The Secret Life of Marilyn Monroe, Fragments, Metamorphosis, The final years en Marilyn’s Last Words. Maar verreweg de meeste boeken heten simpelweg Marilyn Monroe. Talloze schrijvers hebben zich op dit female phenomenon gestort. En vrijwel allemaal beloven ze de ultieme biografie, die verder gaat dan alle anderen. Die het ware verhaal bevat. Die de èchte Marilyn Monroe laat zien.
Het leven van Marilyn Monroe, geboren als Norma Jeane Mortenson, bevat ook wel ongeveer alle elementen die een biografie van epische proporties garandeert. Ze had een drugsverslaafde, alleenstaande moeder die niet in staat was voor haar te zorgen en haar in pleeggezinnen onderbracht. Ze was arm en belandde in een weeshuis.
Op haar 16e trouwde ze met haar 21–jarige buurjongen om te ontsnappen aan haar deplorabele jeugd. Toen hij in militaire dienst zat poseerde ze naakt voor een vage fotograaf. Haar man kwam terug en ze scheidden.

PILLEN EN ALCOHOL

Ze veranderde haar naam en zette alles op alles om in Hollywood een kans op een filmcarrière te forceren. Ze nam zang- en acteerles, blondeerde haar haar, bewust om zich het imago van dom blondje aan te kunnen meten. Pas met haar 24e filmrol in zeven jaar brak ze door: How to marry a millionaire (1953), naast Betty Grable en Lauren Bacall. Het arme, roodharige weesmeisje werd een blonde sexbom-superster.

Ze trouwde met de grootste honkballer aller tijden, Joe DiMaggio. Het huwelijk hield zeven maanden stand. Twee jaar later trouwde ze met toneelschrijver Arthur Miller. Ze begon haar eigen productiebedrijf, nam opnieuw acteerlessen en maakte een wending naar serieuzere, verdiepende rollen. Ondertussen was ze verslaafd aan pillen en alcohol, mede door de van haar moeder geërfde psychische problemen.
Miller ging vreemd en negen dagen voordat schrijver dezes geboren werd (wat er verder niets mee te maken heeft, maar toch) scheidden ze.
Er gingen geruchten dat Marilyn een verhouding had met John F Kennedy. Op 29 mei 1962 zong ze op televisie haar beroemde sensuele Happy Birthday, Mr President voor hem: olie op het roddelvuur.
Iets meer dan twee maanden later was ze dood. Zelfmoord, zo luidde het. Maar decennialang bleven er theorieën opduiken dat ze vermoord zou zijn.

Hey, is dat een verhaal of is dat een verhaal?

EEN ZOETE PERZIK

Biografieën-expert Hermione Lee stelt in haar boekje Biography dat er drie boeken over Marilyn zijn die er het meest toe doen.  De 3 beste Marilyn Monroe-biografieën zijn die van Norman Mailer (Marilyn, 1973), Gloria Steinem (Marilyn: Norma Jeane, 1986) en Joyce Carol Oates (Blonde, 2000). Alle drie hebben ze als thema de dubbele identiteit van de legende. Maar wel steeds met een andere focus.
Mailer beschrijft haar als enerzijds de Ultieme Essentie van Vrouwelijke Aantrekkingskracht ( ‘Als een zoete perzik die voor je ogen openbarst’) en anderzijds een vrouwelijke Napoleon.
Steinem focust op de ongeliefde, verstoten Norma Jeane versus de publieke, kunstmatige Marilyn die haar lichaam aanbiedt om liefde en goedkeuring te krijgen.
En Oates, die koos voor de romanvorm, noemt haar de Blondine die deels een vamp met een glimlachend masker en deels een verlaten klein meisje is, altijd op zoek naar haar verdwenen vader. ‘Ze bewoont haar voluptueuze lichaam als een kind dat in een mannequin is gepropt.’

De 3 beste Marilyn Monroe-biografieën op een rijtje

EEN KUNSTWERK

Een biografie zegt soms net zoveel over de geportretteerde als over de biograaf zelf. Deze schrijvers hebben een kunstwerk willen scheppen in de vorm van een levensverhaal. Dat is ze gelukt; het zijn prachtige boeken.
Je hebt ook de categorie biografieën in opdracht. Opdracht wil niet zeggen ‘karakterloos’. Vergelijk het met portretfotografie: daar zijn ook talloze stijlen, soorten en maten en verschillen van kwaliteit in. De eigen stijl van de maker kan het tot iets bijzonders maken; Rembrandt maakte zijn portretten ook in opdracht, net als Bach zijn cantates, oratoria en missen.
(Dat zou wat zijn trouwens: een portret van Marilyn Monroe door Rembrandt van Rijn. Hij zou met zijn ongeëvenaarde beheersing van licht de schaduwkanten van haar turbulente leven perfect kunnen weergeven. Maar ik dwaal af.)

HAAR EIGEN VERHAAL

In 2010 verscheen onder de titel Ik ben alleen een verzameling dagboekfragmenten, brieven en gedichten van Marilyn Monroe zelf. Het is geen biografie, maar het geeft een boeiend inkijkje in haar eigen gedachtewereld. Ze was in weerwil van haar imago een intelligente, belezen vrouw die verguld geweest zou zijn met de vele boeken die over haar geschreven zijn.
Als zij haar eigen pennenvruchten had laten ordenen door een biograaf en samen met hem of haar haar eigen verhaal had geschreven, had dat de ultieme Marilyn Monroe biografie opgeleverd.