Waardevolle levenslessen van Stephen King

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven - 31/05/2021

Stephen King heeft bijna 90 boeken geschreven waarvan er wereldwijd naar schatting 350 miljoen exemplaren verkocht zijn. Bovendien zijn vrijwel al zijn boeken verfilmd. De bioscoopversie van zijn korte verhaal The Shawshank Redemption prijkt met een 9,2 al jaren helemaal bovenaan de IMDb-lijst met meest gewaardeerde films, nog boven The Godfather I en II en The Dark Knight. Wat is het geheim van zijn immense succes? De waardevolle levenslessen van Stephen King.

VAN LACHWEKKENDE PULP TOT MAGISTRALE MEESTERWERKEN

Tussen 1997 en 2000 schreef Stephen King een boek met de titel On Writing, in het Nederlands verschenen als Over Leven en Schrijven. Het is misschien wel zijn minst verkochte boek, maar deze opvallende mix van autobiografie en schrijfonderricht biedt een schat aan wijsheid en ervaring die elke schrijver zou moeten lezen.
Alles wat King over zijn leven vertelt, staat in het kader van hoe hij schrijver is geworden en waarom hij het soort boeken schrijft dat hij schrijft. Het grootste deel van zijn oeuvre is angstaanjagend en zit vol bovennatuurlijke elementen. Terwijl juist zijn meest menselijke verhalen, ontdaan van alle monsters en horror, de meest geprezen films opleverde, zoals The Shawshank Redemption, The Green Mile, Misery en Dolores Claiborne.
Ik zal nooit vergeten dat ik in het vliegtuig naar Los Angeles voor mijn eerste Amerika-vakantie Misery las, mijn eerste Stephen King roman. Het is een verschrikkelijk lange vlucht naar L.A., maar voor mij is ie letterlijk en figuurlijk omgevlogen dankzij misschien wel een van de spannendste boeken die ik ooit onder ogen kreeg. Sindsdien ben ik zijn creaties altijd blijven volgen, zowel op papier als op het kleine en het grote scherm. En ook al varieert het niveau van de verfilmingen van lachwekkende pulp tot magistrale meesterwerken, de kwaliteit van zijn boeken is constant hoog. Of je er nu van houdt of niet.

DE EERSTE DOLLAR

Combat Casey, Stephen Kings eerste inspiratiebron

Een belangrijke stimulans om al op jonge leeftijd te gaan schrijven was Stevie Kings moeder. Hij was pas zes toen hij zijn imitaties van Combat Casey-stripverhalen aan haar liet zien, waarop ze zei: ‘Schrijf er zelf een, Stevie, ik wed dat jij het beter kunt.’ ‘Ik herinner me een gevoel van ongekende mogelijkheden bij dat idee,’ schrijft King in Over Leven en Schrijven, ‘alsof ik een enorm gebouw met gesloten deuren binnen was geduwd en toestemming had gekregen het open te maken wanneer ik maar wilde. Er waren meer deuren dan iemand in een mensenleven kon openen, dacht ik (en denk ik nog steeds).’
Hij schreef een verhaal van vier bladzijden over vier toverdieren die in een oude auto rondreden en kleine kinderen hielpen. Zijn moeder las het en zei dat het goed genoeg was om in een boek te staan. ‘Niets wat iemand daarna ooit tegen me heeft gezegd heeft me een beter gevoel gegeven.’ Hij schreef nog vier verhalen en zijn moeder gaf hem een kwartje voor elk verhaal. ‘Dat was de eerste dollar die ik in dit vak verdiende.’
Er zouden er nog vele honderden miljoenen volgen.

AFWIJZINGSBRIEFJES

Stevie is nooit meer opgehouden met schrijven. Op z’n 13^e schreef hij een boekje getiteld The Pit and the Pendulum, dat hij voor een kwartje per exemplaar op school verkocht. Hij moest bij de directrice komen, want dergelijke handel was binnen de schoolmuren ten strengste verboden. Ze voegde er aan toe: ‘Wat ik niet begrijp, Stevie, is dat je zulke troep schrijft. Je hebt talent. Waarom zou je dat talent verspillen?’ ‘Ik schaamde me,’ schrijft King. ‘Ik heb me daarna vele jaren – te veel jaren – geschaamd voor wat ik schrijf. Ik denk dat ik pas rond mijn veertigste besefte dat bijna iedere schrijver van fictie of poëzie die ooit een regel heeft gepubliceerd, er door iemand van is beschuldigd dat hij zijn of haar door God gegeven talent verspilt.’

Ondanks de schaamte ging hij onverdroten door met schrijven en verhalen sturen aan tijdschriften. Met als resultaat het ene standaard afwijzingsbriefje na het andere. Hij sloeg een spijker in de muur boven het tafeltje waarop zijn oude schrijfmachine stond en spieste alle afwijzingsbriefjes erop. ‘Toen ik 14 was, bezweek de spijker in mijn wand zo ongeveer onder het gewicht. Ik verving hem door een grotere spijker en ging door met schrijven.’
Twee jaar later veranderde er iets. Op de afschrijvingsbriefjes werden handgeschreven aanmoedigingen toegevoegd. De hoofdredacteur van Fantasy and Science Fiction schreef: ‘Dit is goed. Niet voor ons, maar goed. Je hebt talent. Stuur nog eens iets.’ King: ‘Die vier korte zinnen verlichtte de sombere winter van mijn zestiende levensjaar.’
Het verhaal van de spijker is een prachtige variatie op een van mijn favoriete zienswijzen: elke ‘nee’ brengt je dichter bij een ‘ja’, dus wees dankbaar voor elke afwijzing en elke dichte deur.

GLADGESTREKEN PROPPEN PAPIER

King was 22 toen hij zijn vrouw Tabitha (Tabby) leerde kennen. Binnen de kortste keren waren ze getrouwd en kregen ze hun eerste twee kinderen, dochter Naomi en zoon Joe. (Een aantal jaren later volgde nog een tweede zoon, Owen.) In die jaren werkte hij eerst in een wasserij en toen als leraar Engels. Ze woonden in een stacaravan op een trailerpark en konden maar nauwelijks het hoofd boven water houden. Hij verkocht wat korte verhalen die hij schreef in het washok van de caravan aan tijdschriften, maar dat leverde weinig op. ‘Als Tabby dat toen tijdverspilling had genoemd, zou ik op een gegeven moment waarschijnlijk de moed hebben verloren. Maar ze twijfelde geen moment. Als je iemand hebt die in je gelooft, maakt dat enorm veel verschil.’
Op een dag werkte hij aan een verhaal, maar na drie bladzijden ‘verkreukelde [ik] volg walging de papieren en gooide ze weg.’ Toen hij de volgende dag uit zijn werk kwam, zat zijn vrouw de gladgestreken proppen papier te lezen en zei: ‘Je hebt hier iets goeds te pakken,’ zei ze. ‘Dat geloof ik echt.’ Het was de eerste opzet van wat zijn eerste roman zou worden, getiteld Carrie.

‘ZIT JE?’ ‘NEE, MOET DAT?’

King voltooide op aandringen van Tabby het manuscript en stuurde het aan uitgeverij Doubleday, waar een vriend van hem werkte. Hij heette Bill Thompson, de man die legendarisch werd omdat hij na Stephen King ook John Grisham ontdekte. Bill betaalde een voorschot van 2500 dollar voor Carrie. Het was niet veel, maar dat wist King niet.
Het duurde nog een jaar voordat het boek daadwerkelijk zou verschijnen, in het voorjaar van 1974. De auteur was zijn eigen geesteskind al min of meer vergeten en was doorgegaan met zijn leven. Totdat Bill Thompson hem op een zondagmiddag belde. King weet het nog precies. ‘Zit je?’, vroeg Bill. ‘Nee,’ zei ik. Onze telefoon hing aan de keukenmuur, en ik stond in de deuropening tussen de keuken en de huiskamer. ‘Moet dat?’ ‘Misschien zou het beter zijn,’ zei hij. ‘De pocketrechten van Carrie zijn voor vierhonderdduizend dollar aan Signet Books verkocht.’
De schrijver was op dat moment alleen thuis. Later die middag kwam Tabby terug van een bezoek aan haar moeder. ‘Ik pakte haar bij haar schouders vast en vertelde haar over het pocketcontract. Blijkbaar begreep ze het niet. Ik vertelde het haar opnieuw. Tabby keek over mijn schouder naar onze armzalige vierkamerwoning, net als ik had gedaan, en begon te huilen.’

NOOIT OM HET GELD

Het geld was meer dan welkom, maar het is King nooit om het geld gegaan, bezweert hij in zijn memoires. Schrijven was altijd een pure noodzaak, een drang van binnenuit. De niet aflatende productie die hij nog steeds, inmiddels dik over de 70, volhoudt terwijl hij al decennia geleden zijn pen had kunnen neerleggen, bewijst dat.
Straatarm of steenrijk, Stephen King is altijd blijven schrijven. Het schrijven heeft hem zelfs geholpen om nadat hij in 1999 tijdens een wandeling bijna doodgereden werd – een geschiedenis die ook uitgebreid beschreven staat in Over Leven en Schrijven – te herstellen van zijn ernstige verwondingen: een op negen plaatsen gebroken onderbeen, een doormidden gespleten knie, een op acht plaatsen beschadigde ruggengraat en vier gebroken ribben. ‘Het schrijven heeft mijn leven niet gered – dat deden dokter David Browns vakbekwaamheid en de goede zorgen van mijn vrouw – maar het bleef doen wat het altijd heeft gedaan: het maakt mijn leven veel aangenamer.’

DRIE WAARDEVOLLE LEVENSLESSEN

Los van de grote hoeveelheid geweldige schrijftips biedt Over Leven en Schrijven veel waardevolle levenslessen, waarvan er voor mij drie bovenuit springen en waarvan ik hoop dat ik ze in mijn leven zoveel mogelijk heb toegepast en nog steeds toepas.
1/ Doe zoveel mogelijk waar je van houdt zonder al teveel te hechten aan wat het financieel oplevert
2/ Wees dankbaar voor de steun van je partner
3/ Geef nooit op. Nooit. Had ik al ‘nooit’ gezegd?

Lees voor meer Waardevolle Levenslessen ook:
Waardevolle Levenslessen van Jodie Foster
Waardevolle Levenslessen van Leonardo DiCaprio