Gisteren sprak ik een collega uit de televisiewereld die interesse heeft om de biografie van zijn vader te laten schrijven. Hij vertelde dat zijn vader graag over vroeger vertelt maar dat zijn kleinkinderen nog te jong zijn. Ze hebben er nog geen geduld voor. Als ze wat ouder zijn, is het mogelijk te laat. Hoe mooi is het als ze dan een boek uit de kast kunnen trekken waar alle verhalen van hun opa in staan. Daarbij, zei ik, gaat je vader er enorm van genieten, want het proces is intens en zeer waardevol. Los van het boek zelf zijn er 12 grote cadeaus die je krijgt als je je levensverhaal laat schrijven.

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven

De 12 cadeaus als je je biografie laat schrijven

Aan je biografie werken is niet alleen heerlijk om mee bezig te zijn, ik weet uit ervaring dat het je veel meer gaat opleveren dan je nu misschien beseft en verwacht. Zoals daar zijn:

• Inzicht – Je levensverhaal brengt orde aan in je herinneringen, waardoor je beter doordringt tot de betekenis en de zin van wat je hebt beleefd en geleefd. Wat Steve Jobs ‘connecting the dots’ noemde: je gaat de samenhang van je keuzes en je ervaringen zien.
• Trots – Je bent vervuld van trots op wat je in je leven bereikt hebt. Nu je je ontwikkeling stap voor stap kunt volgen in je levensverhaal, zie je dat je heel ver bent gekomen, dat je veel van je dromen hebt kunnen realiseren door er keihard voor en aan te werken.
• Rust – Je bent eindelijk verlost van dat zeurende gevoel van “waar moet ik beginnen?” Je hebt het resultaat daadwerkelijk in handen: je eigen biografie!
• Inspiratie – Je verhaal staat nu op papier zodat de strijd die je hebt geleverd, de moeilijkheden die je hebt overwonnen, de veerkracht die je hebt getoond anderen kan inspireren om de dingen waar zij tegenaan lopen aan te kunnen.
• Waardering – Je wordt overspoeld met enthousiaste en empathische reacties van je lezers die geraakt zijn door je verhaal. Doordat je je kwetsbaar hebt opgesteld heb je ieders aandacht en sympathie gewonnen.
• Duurzaamheid – Voor je ligt het tastbare bewijs: jouw levensverhaal zal straks in de boekenkast van iedereen die jou lief is staan, zodat je tot in lengte van dagen tegen ze kunt blijven spreken.
• Onsterfelijkheid – Je hebt jezelf onsterfelijk gemaakt doordat er nu een boek is waarin nauwkeurig beschreven staat wie je was, wat je hebt gedaan en beleefd en waar je altijd voor gestaan hebt.
• Dankbaarheid – Je realiseert je nu door het werken aan je levensverhaal eens te meer hoeveel je hebt om dankbaar voor te zijn. Wat een rijk leven je hebt geleefd.
• Verdieping – Nu je naasten jouw verhaal hebben gelezen, verdiepen de gesprekken die je met hen hebt zich enorm. Ze stellen vragen over wat ze hebben gelezen en voor je het weet heb je het over de wezenlijke dingen van het leven.
• Bewustwording – Door het herbeleven van je levensloop heb je de verbanden leren inzien tussen alles wat er gebeurd is. En daarmee ben je weer wat dichter bij het geheim van het bestaan gekomen en heb je zin gekregen om er nieuwe hoofdstukken aan toe te voegen, zoveel mogelijk. Je leeft nu bewuster omdat je beseft dat elke dag deel uitmaakt van het Grote Verhaal.
• Verlichting – Je hebt door het proces van het vastleggen van je levensverhaal leren inzien dat het beeld wat je voor jezelf voor waar had aangenomen, ook heel anders bekeken kan worden. Bijvoorbeeld de overtuiging dat je een zwaar leven hebt gehad, dat is al je dagen donker gaan kleuren. Nu je herinneringen zijn bijgesteld, nu je hebt herontdekt dat er ook heel veel moois en leuks is geweest, is je leven lichter geworden.
• Plezier – Je werkt een aantal maanden aan een ontzettend leuk project. Waar je veel voldoening van krijgt en waarin je je hele leven nogmaals de revue laat passeren.

“Je hebt jezelf onsterfelijk gemaakt; er is nu een boek waarin staat wie je was”

Ondoenlijk veel werk

De Amerikaanse schrijfster en schrijfcoach Natalie Goldberg zei: ‘Schrijvers leven in feite twee keer. Ze leiden hun gewone leven, kleden zich ’s ochtends aan, doen boodschappen, steken de straat over. Maar zij hebben nog een deel dat alles voor de tweede keer meemaakt. Het deel dat gaat zitten om het leven nog een keer te beschouwen en te onderzoeken.’

Ik kan me heel goed voorstellen dat het ondoenlijk veel werk lijkt om je levensverhaal te schrijven. Een heel boek schrijven, waar moet je beginnen? Hoeveel tijd kost het wel niet? Waar haal je die tijd vandaan? Hoe houd je het vol? Wat als je je van alles niet meer kan herinneren? Wat doe je met de moeilijke periodes, kan je die niet gewoon overslaan? Kan je überhaupt wel schrijven?  

Maar je levensverhaal vertellen, geholpen door iemand die daar jarenlange ervaring mee heeft? Die de juiste vragen stelt, goed luistert en dat vervolgens mooi opschrijft, dat klinkt een stuk ontspannener, toch?

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven - 11/06/2021

Zeker, een biografie laten schrijven is een flinke uitgave. Het is een arbeidsintensieve klus, er gaan heel wat uren in zitten. Maar er zijn twee spreekwoorden die als je ze koppelt een no-brainer opleveren: gewoon doen, die biografie. Die spreekwoorden zijn: Je laatste jas heeft geen zakken. En: Als een mens sterft, brandt er een bibliotheek af.

 

EEN IJZERSTERK GESTEL

‘Zou je de biografie van mijn vader willen schrijven?’ vroeg de vrouw mij door de telefoon. Een cliënt van mij wiens levensverhaal ik vorig jaar had opgetekend had haar over mij verteld. ‘Natuurlijk,’ zei ik. We maakten een afspraak om kennis te maken in het verzorgingstehuis waar hij sinds anderhalf jaar woont.
Een sympathieke dame van rond de 50 kwam bij de receptie naar me toe: ‘Fijn dat je er bent. Ik ben Myra.’ Ze nam me mee naar de recreatiezaal van het tehuis. Nadat ze koffie voor ons allebei had gehaald, vertelde ze me over haar vader. ‘Hij wordt over twee maanden 90 jaar. Al een paar jaar leef ik met de gedachte dat het ieder moment afgelopen kan zijn, maar hij heeft een ijzersterk gestel. Hij ziet bijna niets meer, hij hoort slecht en hij zit in een rolstoel, maar hij blijft vrolijk en positief. Toen ik van die vriend van mijn vader hoorde dat hij zo blij was met zijn biografie die jij geschreven hebt, dacht ik: wat een goed idee!’

EEN MOOI, GEBONDEN BOEK

Die vriend was een 80-jarige man die voor zijn verjaardag van zijn kinderen cadeau had gekregen dat hij beschikking kreeg over een schrijver aan wie hij zijn levensverhaal kon vertellen. En die er vervolgens een mooi, gebonden boek met harde kaft van zou laten maken. Die schrijver was ik, vanzelfsprekend. Zes middagen lang heb ik hem geïnterviewd waarna ik zijn verhaal heb opgeschreven. Samen namen we zijn fotoalbums door en zochten we de mooiste foto’s uit om zijn verhaal te illustreren.

Ik legde mijn werkwijze aan Myra uit en vervolgens nam ze mij mee naar de kamer van haar vader. Een statige oude man met grijswit haar en gegroefd gezicht zat in een leunstoel bij het raam.
‘Pa, ik heb iemand meegebracht!’
Ondanks dat ze met flinke stemverheffing sprak, zei hij: ‘Wat?’
‘Ik heb iemand meegebracht,’ riep ze nog harder. ‘Edwin, de biograaf waar ik je over vertelde.’
‘Dag meneer Willems, leuk om kennis te maken,’ zei ik zo luid mogelijk zonder dat het ordinair schreeuwen werd.
‘Wederzijds. Gaat u zitten. Waarmee kan ik u van dienst zijn?’

INDRUKWEKKENDE EXPLOSIE

Ik zag aan de vage manier waarop hij niet naar mij, maar naar een onduidelijk punt in de kamer keek dat zijn zicht ook niet meer was wat het geweest moest zijn. En ooit was dat haarscherp, want hij had een rijk oeuvre van prachtige schilderijen opgebouwd. Hij was kunstenaar en had tot ver in de 80 doorgewerkt. In 2012 had hij nog een tentoonstelling gehad in een museum in Den Haag. Aan de muur achter hem hingen twee van zijn werken aan de muur die een indrukwekkende explosie van kleuren door de ruime kamer verspreidden.
Ik had het een en ander over hem op internet gevonden en zijn dochter had me door de telefoon ook al in grote lijnen over zijn leven verteld. ‘Weet u nog wanneer u besloot kunstschilder te worden?’ vroeg ik. ‘Hè, wat?’, zei hij.

Anderhalf uur heb ik geprobeerd hem te interviewen. Maar los van dat het uiterst moeizaam converseren was doordat zijn gehoor zo slecht was, bleek ook zijn geheugen niet meer goed te functioneren. Op een aantal vragen reageerde hij met: ‘Dat weet ik niet meer, hoor.’ Op zich is dat niet erg. Verontrustender was dat hij antwoorden gaf die aantoonbaar niet klopten. Het bestaan van zijn eerste vrouw, de moeder van mijn opdrachtgeefster, had hij gewist. Zijn tweede vrouw was in zijn huidige autobiografische geheugen samengesmolten met de eerste.. Hij was het grootste deel van zijn leven met haar getrouwd was geweest, ze was enkele jaren geleden was overleden.  Het werd me in dat eerste gesprek pijnlijk duidelijk dat op basis van wat hij mij nu als 89-jarige vertelde ik geen biografie kon schrijven die hem recht zou doen. Hij was een onbetrouwbare getuige van zijn eigen leven geworden.

Hij was een onbetrouwbare getuige van zijn eigen leven geworden.

 

HARD ACHTERUIT GEGAAN

Na afloop dronk ik nog een kop koffie met zijn dochter en zei: ‘Ik kan zeker een biografie van je vader schrijven. Maar dan moet ik op zoek gaan naar mensen die hem gekend en meegemaakt hebben. Zijn die er?’
Er was nog een jongere broer, er waren nog twee vrienden en ook de galeriehouder die zijn laatste expositie samenstelde en veel over hem en over zijn werk wist leefde nog. ‘Mijn broer en ik kunnen je natuurlijk ook een hoop vertellen, en mijn moeder leeft ook nog. Zij is twaalf jaar jonger dan hij, wat mede de oorzaak was van dat ze maar kort bij elkaar zijn gebleven.’
‘Prima. En mocht je nog brieven, dagboeken, aantekeningen of andere zaken kunnen vinden, dan hou ik me zeer aanbevolen.’

Toen ze me naar de uitgang bracht zei ze: ‘Was ik nou maar een paar jaar eerder op het idee gekomen. Hij is sinds het overlijden van zijn vrouw hard achteruit gegaan. Daarvoor had hij je zelf alles in geuren en kleuren uit de doeken kunnen doen, en ook zij had tot aan haar dood een uitstekend geheugen.’
‘Ik ga mijn best doen om er toch een mooi levensverhaal van te maken dat hem recht doet,’ zei ik. Maar het was inderdaad heel erg jammer…

WACHT NIET TE LANG

Er is een Afrikaans gezegde dat luidt: ‘Iedere keer als een mens sterft, brandt er een bibliotheek af.’ Maar naarmate we steeds ouder worden, komt het vaker voor dat bladzijden van de boeken in de bibliotheek aan elkaar vast blijven plakken. Of dat de letters en de zinnen vervagen en onleesbaar worden. Alzheimer noemen we dat, of dementie.
Maar ik heb ook biografieën geschreven over mensen die bijna doof waren, of door een progressieve spierziekte niet meer kunnen praten. Hun verhalen heb ik gelukkig nog kunnen halen bij de mensen die een of meer boeken in die bibliotheek gelezen hadden en mij na konden vertellen wat ze zich er nog van herinnerden. Toch heeft dat niet de kracht en de waarde van de originele tekst, verteld door de auteur van die boeken zelf. Die boeken des levens in de bibliotheek uit het Afrikaanse gezegde.

Daarom mijn dringende advies: wacht niet te lang. Iedereen heeft een verhaal dat het verdiend om opgeschreven en bewaard te blijven voor komende generaties. Doe het nu, voordat de bibliotheek in rook opgaat.

Door Edwin Gitsels/Biografiebureau Dit is je leven - 27/03/2021

 

Zijn je ouders binnenkort 30, 40, 50 of misschien zelfs 60 jaar getrouwd? Of wordt je vader 80 jaar, of je moeder 75? Alvast gefeliciteerd! Maar wat een domper dat je het nu niet groots kunt vieren, in deze coronatijden. Als je toch iets bijzonders voor ze wilt doen, heb ik misschien de oplossing: geef ze hun levensverhaal in een prachtig boek! Het is het (bijna) mooiste cadeau voor je ouders!

Waarschijnlijk ben je sowieso al aan het nadenken over wat je ze zult geven. Lastig hè? Vaak hebben mensen die wat ouder zijn al alles wat hun hartje begeert. Bovendien wil je iets echt origineels geven, iets wat ze zal ontroeren, wat indruk maakt, waaruit echt spreekt hoeveel je om ze geeft.

GEEF ZE EEN KLEINKIND

De allermooiste cadeaus die je je ouders kunt geven, dat zijn een kleinkind, structurele aandacht en liefde, en een unieke ervaring, zoals een feest of een vakantie. Mocht het toevallig zo uitkomen dat je ze op die heuglijke dag kunt mededelen dat er een nieuw leventje aan zit te komen, ja, daar kan natuurlijk niets tegenop.  Want daarmee zet je een fantastische kroon op hun leven: voortzetting van hun bloedlijn.

Ik heb het zelf een keer meegemaakt. Toen mijn ouders 35 jaar getrouwd waren, in 1984, vierden ze dat met een groots familiediner in Molen De Dikkert in Amstelveen. Op die avond onthulde mijn zus dat ze in verwachting was. Nou, dat werd me toch een emotionele toestand, het was geweldig om te zien. En hoewel mijn ouders in totaal zes kleinkinderen kregen (ze zijn inmiddels allebei overleden) is dat de enige zwangerschapsaankondiging die ik me nog goed kan herinneren. Omdat het op zo’n prachtig moment kwam.
Nu is de kans dat een huwelijksjubileum van je ouders precies in de periode valt dat je ontdekt dat jullie zwanger zijn natuurlijk niet heel groot. Maar gelukkig heb ik nog twee tips!

 

GEEF ZE EEN UNIEKE ERVARING

Materiële cadeaus hebben geen blijvende impact. Zelfs loterijwinnaars die meer dan een miljoen in de wacht slepen, wennen na verloop van tijd aan hun nieuwe rijkdom. Vervolgens geven ze hun leven hetzelfde rapportcijfer als voor die hoofdprijs.
Wat mensen wel duurzaam raakt is een investering in tijd en aandacht. Dat kan op veel manieren: door iets zelf te maken – een kunstwerk, kleding, een zelf ontworpen meubelstuk – of door het meest waardevolle dat een mens in deze jachtige tijden heeft te delen: tijd en aandacht. Neem je ouders mee op vakantie, of geef ze een abonnement op samen met jou en je gezin uit eten gaan of dagtripjes maken elke 1e en 3e zondag van de maand, ik noem maar iets. Het mooiste is als weet over te brengen dat je er zelf ook erg naar uitkijkt, dat het voor jou ook een manier is om continuïteit in het gezamenlijk dingen doen te brengen. Omdat het leven en je agenda anders met je op de loop gaan.

Maar voorlopig is het plannen van uitjes, trips en etentjes geen optie. En om nou te zeggen: “We gaan samen iets heel leuks doen, maar wanneer, geen idee nog,” dat is ook weer zo wat.
Of misschien is het niet mogelijk om structureel tijd in te ruimen voor het gezamenlijk dingen ondernemen. Of woon je in het buitenland, waardoor het niet realistisch is. Geen nood, hier is optie drie!

GEEF ZE HUN LEVENSVERHAAL

Beeld je je de reactie van je ouders eens in als ze op de viering van hun huwelijksjubileum of verjaardag een mooi gebonden boek krijgen waarin hun levensverhaal wordt verteld. Samengesteld uit interviews met iedereen die hen goed kent of heeft meegemaakt in vroeger tijden. Rijk geïllustreerd met foto’s.
Of een film waarin iedereen die hen dierbaar is – kinderen, kleinkinderen, broers, zussen, andere familieleden, vrienden –, en die ze in deze barre tijden niet of veel te weinig kunnen zien, vertellen over wat je vader en moeder in hun leven betekenen. Ze vertellen de mooiste anekdotes, waarin ze misschien wel voor het eerst recht uit het hart uitspreken waarom ze van hen houden. Soms is het voor mensen lastig om hun gevoelens te uiten, terwijl dat gek genoeg tegenover een onbekende interviewer vaak makkelijker is dan tegenover de persoon of personen zelf. En dat alles geïllustreerd met foto’s en filmpjes van vroeger, met nostalgische sfeerbeelden uit hun jeugd, kortom: een documentaire over hun leven. Gemaakt met professionele televisiekwaliteit, want naast biograaf ben ik al 25 jaar programmamaker.

Wat natuurlijk ook kan, is dat je je vader en/of moeder zelf mee laat werken aan het boek. Dan geef je ze een zogenaamde ‘dummy’, met een prachtig ontworpen omslag, maar met louter blanco pagina’s erin. En je zegt: hierin komt jouw/jullie levensverhaal. Waarna ik ze een aantal malen uitgebreid ga interviewen en hun verhaal opschrijf. Niet met pen in die dummy, uiteraard. De boeken worden in elke gewenste oplage vanaf 1 exemplaar gemaakt door een professionele drukkerij/boekbinderij.

 

GEEF ZE ONSTERFELIJKHEID

Het is het mooiste cadeau dat je kunt krijgen omdat je daarmee hun leven eeuwigheidswaarde geeft. Want niet alleen zijzelf, ook hun kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen hebben een uniek document waarmee ze generaties lang gekoesterd zullen blijven.

Maar het levert nog veel meer op:
Liefde. Een (nog) hechtere band met je dierbaren. Door wat ze over je zeggen.
Trots. “Als je het zo achter elkaar ziet heb ik toch wel heel wat neergezet.”
Zelfrespect. “Misschien was het niet altijd makkelijk, maar ik heb het goed gedaan.”
Plezier. Want het is een geweldige ervaring om zo’n film of boek te zien/te lezen!
Begrip. Door wat anderen over je zeggen, door dat je de rode draad nu ziet.
Hernieuwde levenslust. Zin om het verhaal verder te beleven en vorm te geven.
Waarde. Het leven is een groot cadeau. Letterlijk!

Gun je je ouders de wereld? Gun ze dan dit unieke cadeau. Ook in deze coronatijd prima te realiseren!

Wil je meer weten over alle mogelijkheden? Neem dan contact op!

 

 

 

Door Edwin Gitsels / Biografiebureau Dit is je leven - 06/10/19

Alles wat er in je leven gebeurt, alles wat je doet, meemaakt, wat je overkomt ook, vormt samen je levensverhaal, je biografie. Alle keuzes die je maakt, hoe klein ook, hebben invloed op het verloop van het verhaal. Je bent zelf voor een belangrijk deel de schepper van je leven. Schrijf zelf je levensverhaal. Je kunt je verhaal redigeren tijdens dat je de dagen, maanden, jaren aaneenrijgt om zo tot een door jou gewenst resultaat te komen.

Stel, je staat voor een belangrijke keuze in je leven. Bijvoorbeeld: durf ik het aan om een half jaar vrij te nemen om mijn droom te realiseren? Dat kan zijn: een wereldreis maken en daar vervolgens een boek over schrijven. Als je leven een roman of een filmscript zou zijn en jij bent de auteur, wat zou je dan doen? Die reis maken, toch? Daarmee maak je je levensverhaal tot een verhaal dat anderen willen lezen of zien, als het een film zou zijn. Als je gewoon blijft doen wat je al doet, wordt het verhaal voorspelbaar, hoe opwindend hetgeen je nu doet aanvankelijk misschien ook was.

MEESLEPEND EN SPANNEND

Maar loop je dan niet het risico dat het verhaal slecht afloopt? Dat je in een half jaar er een kapitaal doorheen jaagt, dat je boek flopt en je geen geld meer hebt en je je huis moet verkopen? Misschien. Maar dan is het verhaal nog steeds meeslepend en spannend. Vervolgens schrijf je het hoofdstuk over hoe je je daar weer uit omhoog werkt.

Leven is creatief materiaal. Elke dag, elk uur, elke minuut maak je keuzes, creëer je gedachten, gebeurtenissen, woorden, sociale interactie. Dat is wat mensen doen, daar moet je vooral mee doorgaan. Maar op gezette tijden, laten we zeggen elke zondagochtend als buiten de kerkklokken luiden, kun je het materiaal dat je hebt gecreëerd redigeren. Door het te overdenken of terug te kijken of te lezen en te bepalen welke veranderingen, verbeteringen je kan aanbrengen om tot het beste resultaat te komen. En die verbeteringen pas je vervolgens toe.

EEN GATENKAAS EN EEN LIEGBEEST

Hoe kun je je eigen leven terugkijken of -lezen? Door het eerst òf op te nemen òf op te schrijven. Je eigen leven opschrijven is het makkelijkst, met potlood in een dummy of een Parker in een Moleskine, of intikken op je laptop: kies altijd voor de werkwijze die jij het prettigst vindt, die de minste drempels opwerpt. Als je maar schrijft. Liefst elke dag. Er zijn periodes in mijn leven dat ik dat intensief heb gedaan, bijvoorbeeld van mijn zeventiende tot mijn drieëntwintigste. Toen ik dat 30 jaar later weer terug las, was ik verbijsterd door hoeveel ik was vergeten. Het autobiografisch geheugen is een gatenkaas en een liegbeest. Lees Douwe Draaisma er maar op na.

Kijk in de spiegel, dat kan ook. Je gaat voor een camera zitten, aan het eind van elke dag. Vertel de lens wat je hebt meegemaakt, gedacht, gevoeld, ervaren. Je kunt het ook inspreken op je smartphone of tablet. Eens per week kijk, luister of lees je het terug en dan neem je de rol aan van een strenge eindredacteur. Schrap, pas aan, gooi om, voeg toe. Terugdraaien kan niet, maar zorgen dat je je rode pen de volgende week minder nodig hebt, dat kan wel.

JE LAATSTE BLADZIJDE

Want de volgende stap is om je verhaal vooruit te gaan bedenken. Hoe wil je dat het eruit ziet, waar moet het over gaan, waar moet het zich afspelen, wie moeten er in meespelen, enzovoort. Je visualiseert je toekomst, het volgende hoofdstuk. En dan voer je het uit.

Je leven is een verhaal. Maak er een pakkend verhaal van. Wees een held, een schurk, een uitvinder, een inspirator, een bedenker, een kunstenaar, een wetenschapper of een artiest. Jouw keuze. Maar wees! Doe! Leef! Je weet namelijk nooit of je deze ochtend wakker bent geworden op je laatste bladzijde. Of dat er boven je ineens die onheilspellende letters verschijnen: The End…